Najprostszą jednostką czasu jest doba słoneczna, czyli odstęp czasu między dwoma kolejnymi górowaniami Słońca. Jest jednostką narzuconą nam przez przyrodę. Następujące po sobie okresy jasności i ciemności wyznaczają rytm aktywności niemal wszystkich organizmów żywych na Ziemi, w tym człowieka.
czas słoneczny prawdziwy
Czas słoneczny prawdziwy określa się jako kąt godzinny środka rzeczywistego Słońca ±12 godzin (doba zaczyna się o północy). Długości prawdziwych dób słonecznych w ciągu roku nie są równe, m.in. z powodu nierównomiernego ruchu Ziemi wokół Słońca po Ekliptyce (orbita Ziemi jest eliptyczna) oraz z nieprostopadłym ustawieniem osi obrotu Ziemi względem płaszczyzny Ekliptyki. Prawdziwe Słońce od połowy kwietnia do połowy czerwca „spóźnia się”, a kiedy indziej „spieszy się”. W zależności od pory roku, czyli od położenia Ziemi na orbicie, doba słoneczna skraca się lub wydłuża. W porównaniu ze średnią długością doby, różnice te sięgają ±51 sekund.
czas średni słoneczny
Posługiwanie się jednostką zmieniającą się z biegiem czasu jest niewygodne, szczególnie wtedy, gdy wymagana jest duża precyzja. Na codzień używamy uśrednionego czasu, odliczanego równymi jednostkami. Astronomowie wprowadzają pojęcie średniego Słońca, fikcyjnego punktu, który – obserwowany z Ziemi – porusza się po niebie ze stałą prędkością. Moment, kiedy to fikcyjne średnie Słońce znajduje się w najwyższym w ciągu dnia punkcie na niebie, nazywa się południem czasu średniego słonecznego. Maksymalna różnica między czasem słonecznym średnim a prawdziwym sięga 16 minut (na początku listopada). Czas średni słoneczny różni się od prawdziwego o tzw. równanie czasu:
R = t☉pr - t☉śr = α☉śr - α☉pr.
w innych językach
česky: čas sluneční