Maternus Firmicus Juliusz Młodszy (łac. Firmicus Julius Maternus Junior) (ur. ok. 348 r. n.e. – zm. ?)
Retor, chrześcijański apologeta i astrolog, żyjący w czasach cesarza Konstantyna (IV wiek n.e.), rodem z Syrakuz (Sycylia). Miał wysoką pozycję społeczną (senator, cesarski notariusz). Autor obszernego neoplatońskiego, astrologicznego dzieła “Mathesis libri VIII” (“Poznanie” w VIII księgach), dedykowanej Julianowi Marcjuszowi, namiestnikowi Kampanii, między 334 a 337 r. To ostatnia z tych, które dotrwały do naszych czasów, fundamentalnych astrologicznych prac okresu upadku antycznej kultury; możliwe, że ten fakt związany jest z ograniczeniami, które nakładał wzrastający w siłę rzymski kościół katolicki.
Podręcznik Maternusa stanowi kompilację z prac greckich i egipskich astrologów. Oprócz ptolemejskiej, jest w nim przedstawiona także popularna astrologiczna tradycja czterech poprzednich stuleci. Z tego powodu znalazło się w nim niemało błędów; wiele z nich w zapożyczeniach i tłumaczeniach przetrwało do czasów współczesnych.
“Mathesis” zawiera argumenty w obronie astrologii, opis poszczególnych elementów astrologii, sfery niebieskiej, a także znaczenia Księżyca i planet, planet w znakach, domach i dekanatach, aspektów planet; przytacza możliwe warianty kariery. Maternus podaje w swoim podręczniku następujące kluczowe charakterystyki domów horoskopu:
I – życie
II – nadzieja
III – bracia
IV – rodzice
V – dzieci
VI – zdrowie
VII – małżonek(a)
VIII – śmierć
IX – Bóg
X – honor
XI – dobre anioły
XII – złe anioły
W celu wykazania poprawności astrologicznych przepowiedni Maternus przywołuje horoskopy licznych historycznych i mitycznych osobistości (Edypa, Parysa, Demostenesa, Herodota, Homera, Platona, Pindara, Archilesa, Archimedesa i Tacyta), z których wyprowadza zdarzenia ich życia.
Dla historii astrologii bardzo ważne są idee Maternusa o tym, że astrologowie są zobowiązani do rygorystycznego przestrzegania zasad etyki – tak przy rozmowie z klientem, jak i w codziennym życiu. Człowiek postrzegający prawa rządzące kosmosem powinien być wzorem moralności. Te idee Maternusa wywarły wielki wpływ na europejskich astrologów ostatnich wieków
Maternus dowodził, że astrologia nie jest sprzeczna z religią chrześcijańską, że Bóg urzeczywistnia swoją władzę z pomocą ciał niebieskich. Z jednej strony Maternus potwierdzał niewątpliwy wpływ ciał niebieskich na losy ludzi, z drugiej – podkreślał możliwość przeciwstawienia się temu wpływowi z pomocą woli.
O przynależności Maternusa do chrześcijaństwa świadczy jego polemiczne dzieło ” O błędach językowych religii” (“De errore profanarum religionum”; ok. 347), mające historyczno-religijne znaczenie. Szereg historyków uważa, że Maternus zwrócił się ku chrześcijaństwu w ostatnich latach życia i, w rezultacie, stracił zainteresowanie astrologią. Jednak inni badacze (a szczególnie L. Thorndike) w oparciu o analizę spuścizny Maternusa dowodzą, że między dwoma książkami Maternusa nie ma światopoglądowych sprzeczności i że “Mathesis” bez wątpienia mógł zostać napisany przez chrześcijanina.
Na cześć Maternusa nazwano jeden z księżycowych kraterów: “Firmicus”